ABL90 FLEX kan gazı analizörü

Hidrojen potansiyeli

Herhangi bir sıvının asitlik veya alkalilik derecesi (kan dahil), hidrojen iyon konsantrasyonunun [H+] bir fonksiyonudur vea pH sadece hidrojen iyon aktivitesini ifade etmenin bir yoludur. pH ve hidrojen iyon konsantrasyonu arasındaki ilişki şöyle açıklanmıştır: pH = -log aH+ burada aH+ hidrojen iyon aktivitesidir. Düşük pH asidoz, yüksek pH ise alkaloz ile ilişkilendirilir [1,2].

1. CLSI. Blood gas and pH analysis and related measurements; Approved Guidelines. CLSI document CA46-A2, 29, 8. Clinical and Laboratory Standards Institute, 940 West Valley Road, Suite 1400, Wayne, Pennsylvania 19087-1898 USA, 2009
2. Acute care testing handbook. Radiometer Medical ApS, 2700 Brønshøj, Denmark, 2014. As accessed on https://www.radiometer.com/en/knowledge-center/handbooks/acute-care-testing-handbook

Kısmi karbondioksit basıncı

Karbondioksit (CO₂) asidik bir gazdır; kandaki CO₂ miktarı büyük ölçüde solunum veya ventilasyon hızı ve derinliği tarafından kontrol edilir. pCO₂ kandaki kısmi CO₂ basıncıdır. Toplam CO₂'nin gaz durumunda kalarak kan plazmasında çözünen bu küçük kısmının (~%5) uyguladığı basıncın bir ölçüsüdür. pCO₂ asit-baz dengesinin solunum bileşenidir ve pulmoner ventilasyonun yeterliliğini yansıtır. Ventilatör yetmezliğinin şiddeti ve kronikliği, asit-baz durumundaki eşlik eden değişikliklere bakılarak değerlendirilebilir [1,2].

1.Higgins C. Parameters that reflect the carbon dioxide content of blood. www.acutecaretesting.org Oct 2008.
2.Acute care testing handbook. Radiometer Medical ApS, 2700 Brønshøj, Denmark, 2014

Kısmi oksijen basıncı

Kandaki oksijen miktarı ventilasyon/perfüzyon gibi birçok değişken tarafından kontrol edilir. pO₂, kanla dengede bulunan bir gaz fazındaki oksijenin kısmi basıncıdır. pO2, kan plazmasında çözünmüş kandaki toplam oksijenin sadece küçük bir fraksiyonunu (%1-2) yansıtır [1]. Kanda bulunan oksijenin geri kalan %98-99'u eritrositte hemoglobine bağlıdır. pO2 öncelikle akciğerlerdeki oksijen alımını yansıtır. [2]

1. Wettstein R, Wilkins R. Interpretation of blood gases. In: Clinical assessment in respiratory care, 6th ed. St. Louis: Mosby, 2010.
2. Acute care testing handbook. Radiometer Medical ApS, 2700 Brønshøj, Denmark, 2014. As accessed on https://www.radiometer.com/en/knowledge-center/handbooks/acute-care-testing-handbook.

Glukoz

Glukoz, insan metabolizmasında en bol bulunan karbonhidrattır ve en önemli hücre içi enerji kaynağı görevini görür (bkz. laktat). Glikoz esas olarak besinsel karbonhidrattan türetilir, ancak (başta karaciğer ve böbreklerde olmak üzere) glukonogenezin anabolik süreci ve glikojen yıkımı (glikojenoliz) yoluyla da üretilir. Bu endojen üretilen glukoz, besin türevli glikozun bulunmadığı durumlarda (öğünler arası veya açlık dönemi gibi) kan şekeri konsantrasyonunun normal sınırlar dahilinde tutulmasına yardımcı olur. [1]

1. Acute care testing handbook. Radiometer Medical ApS, 2700 Brønshøj, Denmark, 2014. As accessed on https://www.radiometer.com/en/knowledge-center/handbooks/acute-care-testing-handbook.

Laktat

Laktik asit ayrışması sonucu oluşan bir anyon olan laktat, glikozun hücre içi bir metabolitidir. Anaerobik enerji üretimi (glikoliz) sırasında iskelet kas hücreleri, kırmızı kan hücreleri (eritrositler), beyin ve diğer dokular tarafından üretilir. Laktat piruvatın hücre içi sıvısında oluşur; tepkime laktat dehidrogenaz enzimi (LDH) tarafından katalize edilir [1,2].

1. Robergs RA, Ghiasvand F, Parker D. Biochemistry of exercise-induced metabolic acidosis. Am J Physiol Regul Integr Comp Physiol 2004; 287: R502-16.
2. Acute care testing handbook. Radiometer Medical ApS, 2700 Brønshøj, Denmark, 2014. As accessed on https://www.radiometer.com/en/knowledge-center/handbooks/acute-care-testing-handbook.

Kalsiyum

Kalsiyum iyonu (Ca2+) vücuttaki en yaygın katyonlardan biridir ve yaklaşık %1'i kanın ekstraselüler sıvısında bulunur. Ca2+ kemik mineralizasyonu ve birçok hücresel süreç için yaşamsal bir rol oynar (örn. kalp ve iskelet kaslarında kasılma, nöromüsküler iletim, hormon salgılama ve örn. kan pıhtılaşması gibi çeşitli enzimatik reaksiyonlarda etki). [1]

Klorür

Klorür (Cl^-), ekstraselüler sıvıdaki en önemli anyondur ve kandaki en önemli anyonlardan biridir. Cl-'nın ana işlevi ozmotik basıncı, sıvı dengesini, kas aktivitesini, plazmadaki iyonik nötraliteyi devam ettirmek ve asit-baz bozukluklarının nedenini açığa çıkarmaya yardımcı olmaktır. [1]

1. Acute care testing handbook. Radiometer Medical ApS, 2700 Brønshøj, Denmark, 2014. As accessed on https://www.radiometer.com/en/knowledge-center/handbooks/acute-care-testing-handbook.

Potasyum

Potasyum (K+) hücre içi sıvıdaki başlıca katyondur. Buradaki konsantrasyonu (doku hücrelerinde ∼150 mmol/L, eritrositte ∼105 mmol/L) hücre dışı sıvıdakinin (∼4 mmol/L) 25-37 katı yüksekliğindedir [1, 2]. K+ vücutta çeşitli yaşamsal fonksiyonlar sağlar; bunlar örn. nöromusküler uyarıların düzenlenmesi, kalp ritminin düzenlenmesi, hücre içi ve hücre dışı hacim ve asit-baz durumu düzenlemesini içerir. [3]

1. Burtis CA, Ashwood ER, Bruns DE. Tietz textbook of clinical chemistry and molecular diagnostics. 5th ed. St. Louis: Saunders Elsevier, 2012.
2. Engquist A. Fluids/Electrolytes/Nutrition. 1st ed. Copenhagen: Munksgaard, 1985. 3. Acute care testing handbook. Radiometer Medical ApS, 2700 Brønshøj, Denmark, 2014. As accessed on https://www.radiometer.com/en/knowledge-center/handbooks/acute-care-testing-handbook.

Sodyum

Sodyum (Na⁺) hücre dışı sıvıdaki baskın katyondur. Buradaki konsantrasyonu (∼140 mmol/L) hücre içi sıvıdakinin (∼10 mmol/L) 14 katı yüksekliğindedir. Na+ hücre dışı sıvının ozmolaritesine önemli katkıda bulunur ve başlıca işlevi büyük ölçüde su dengesinin kontrolü ve düzenlenmesi ve kan basıncının korunmasıdır. Na+ ayrıca sinir uyarıları iletimi ve kas konkresyonunun etkinleştirilmesi için de önemlidir. [1]

1. Acute care testing handbook. Radiometer Medical ApS, 2700 Brønshøj, Denmark, 2014. As accessed on https://www.radiometer.com/en/knowledge-center/handbooks/acute-care-testing-handbook.

Karboksihemoglobin

FCOHb, karboksihemoglobin (COHb) olarak bulunan total hemoglobin (ctHb) fraksiyonudur. Konvansiyona göre fraksiyon yüzde (%) olarak ifade edilir. [1] Arteryel (COHb(a)) ve venöz kanda (COHb(v)) %0- 60 aralığında benzer, yani venöz veya arteryel kan analiz edilebilir [1]. Çoğu tıbbi metinde FCOHb(a) kısaca COHb olarak adlandırılır. [2]

1. Lopez DM, Weingarten-Arams JS, Singer LP, Conway EE Jr. Relationship between arterial, mixed venous and internal jugular carboxyhemoglobin concentrations at low, medium and high concentrations in a piglet model of carbon monoxide toxicity. Crit Care Med 2000; 28: 1998-2001.

2. Acute care testing handbook. Radiometer Medical ApS, 2700 Brønshøj, Denmark, 2014. As accessed on https://www.radiometer.com/en/knowledge-center/handbooks/acute-care-testing-handbook.

Bilirubin

Bilirubin, hemoglobin hem grubunun degradasyonuyla oluşan sarı yıkım ürünüdür. Kanda oluşum bölgesinden (retiküloendotelyal sistem) kanla karaciğere taşınır, burada biyolojik dönüşümden geçtikten sonra safrayla atılır. Ciltte patolojik sararması oluşturan sarılık, dokularda anormal düzeyde bilirubin birikimi nedeniyle oluşur ve her zaman kanda yüksek bilirubin konsantrasyonu (hiperbilirubinemi) ile ilişkilidir. [1]

1. Acute care testing handbook. Radiometer Medical ApS, 2700 Brønshøj, Denmark, 2014. As accessed on https://www.radiometer.com/en/knowledge-center/handbooks/acute-care-testing-handbook.

Total hemoglobin

Kandaki total hemoglobin (ctHb) konsantrasyonu oksihemoglobin (cO2Hb), deoksihemoglobin (cHHb) ve oksijeni bağlayamayan işlevsiz hemoglobin türlerini içerir: karboksihemoglobin (cCOHb) (bkz. COHb), methemoglobin (cMetHb) (bkz. MetHb) ve sülfhemoglobin (cSulfHb).
Böylece:

ctHb = cO₂Hb + cHHb + cCOHb + cMetHb + cSulfHb

Nadir sulfHb, çoğu oksimetrede bildirilen c tHb'ye dahil değildir. [1]

1. Acute care testing handbook. Radiometer Medical ApS, 2700 Brønshøj, Denmark, 2014. As accessed on https://www.radiometer.com/en/knowledge-center/handbooks/acute-care-testing-handbook.

Fetal hemoglobin fraksiyonu

Kanda toplam hemoglobindeki FHbF. [1]

Deoksihemoglobin fraksiyonu

Kanda toplam hemoglobindeki FHHb.

Methemoglobin

FMetHb, methemoglobin (MetHb) olarak bulunan total hemoglobin (ctHb) fraksiyonudur. Konvansiyona göre fraksiyon yüzde (%) olarak ifade edilir [1]. Çoğu tıbbi metinde MetHb(a) kısaca methemoglobin (MetHb) olarak adlandırılır. [2]

1. CLSI. Blood gas and pH analysis and related measurements; Approved Guidelines. CLSI document CA46-A2, 29, 8. Clinical and Laboratory Standards Institute, 940 West Valley Road, Suite 1400, Wayne, Pennsylvania 19087-1898 USA, 2009.

2. Acute care testing handbook. Radiometer Medical ApS, 2700 Brønshøj, Denmark, 2014. As accessed on https://www.radiometer.com/en/knowledge-center/handbooks/acute-care-testing-handbook.

Oksijen satürasyonu

Oksijen satürasyonu (sO₂), oksihemoglobin konsantrasyonunun, fonksiyonel hemoglobin (oksijen taşıyabilen oksihemoglobin (O₂Hb) ve deoksihemoglobin (HHb)) konsantrasyonuna oranıdır[1]. sO₂, mevcut oksijen taşıma kapasitesinin kullanımını yansıtır. Arteryel kanda oksijenin %98-99'u hemoglobine bağlı eritrositlerde taşınır. Kanda taşınan oksijenin kalan %1-2'si kan plazmasında çözünür – bu oksijenin kısmi basıncı olarak bildirilen kısımdır (pO2) [2,3].

1. CLSI. Blood gas and pH analysis and related measurements; Approved Guidelines. CLSI document CA46-A2, 29, 8. Clinical and Laboratory Standards Institute, 940 West Valley Road, Suite 1400, Wayne, Pennsylvania 19087-1898 USA, 2009.

2. Higgins C. Parameters that reflect the carbon dioxide content of blood. www.acutecaretesting.org Oct 2008.

Oksihemoglobin fraksiyonu

Kanda toplam hemoglobindeki FO₂Hb. [1]